Malzemelerin Yangın Performansı Nasıl Değerlendirilir? Ortak Uluslararası Yangın Koruma Standartları.

Malzemelerin Yangın Performansı Nasıl Değerlendirilir?

——Ortak Uluslararası Yangın Koruma Standartları

Zamanın evrimiyle birlikte, binalar artık daha çeşitli gereksinimlere tabi tutuluyor ve bunun sonucunda birçok yeni malzeme ortaya çıkıyor. Bunlar arasında önemli sayıda malzeme mimari inovasyona olağanüstü katkılarda bulunmuştur. Ancak, yapı malzemelerinin çeşitliliği arttıkça, güvenlik performansı en önemli öncelik olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, yapı malzemelerinin yangına dayanıklılığı, performanslarının değerlendirilmesinde kritik bir unsurdur.

Farklı ülke ve bölgelerin kendi test standartları vardır. Malzemelerin yangın performansının değerlendirilmesi tek bir göstergeye değil, çok boyutlu ve sistematik bir bilimsel sürece dayanır. Temel değerlendirme boyutları şunlardır:

1. Yanmazlık:​​ Malzemenin yüksek sıcaklıklarda hiç yanmaması.
2. Isı Salınımı: Malzeme yandığında açığa çıkan ısının hızı ve toplam miktarı. Isı salınım hızı, yangın gelişimini etkileyen en kritik faktördür.
3. Alev Yayılması: Alevlerin malzemenin yüzeyinde yayılma hızı.
4. Duman Üretimi: Malzeme yandığında oluşan dumanın miktarı ve yoğunluğu. Duman, yangınlarda can kayıplarının önde gelen nedenlerinden biridir.
5. Alevli Damlacıklar/Parçacıklar:​​ Malzemenin yanma sırasında diğer nesneleri tutuşturabilecek damlacıklar veya parçacıklar üretip üretmediği.
6. Yangına Dayanıklılık: Temel olarak bir yapı bileşeninin (duvarlar, döşemeler veya yük taşıyan kolonlar gibi) standart yangın koşulları altında kararlılığını, bütünlüğünü ve ısı yalıtımını koruyabildiği en kısa süreyi ifade eder.

Uluslararası ortak yangın standartları şunları içerir:

1. Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) Standartları:
   ISO standartları, küresel çapta geçerli temel test yöntemleri olarak sıklıkla kullanılır ve birçok ulusal ve bölgesel standart tarafından referans alınır.

   • ​​ISO 1182:​​ Yanmazlık testi.
   • ​​ISO 1716:​​ Kalorifik değerin belirlenmesi. Malzemenin tam yanması sonucu açığa çıkan toplam ısının ölçülmesiyle potansiyel yangın yükünün değerlendirilmesi.
   • ISO 5660-1 (Koni Kalorimetre Testi): Yangın tehlikesini değerlendirmek için temel bir yöntemdir. Kontrollü radyant koşullar altında, ısı salınım hızı, toplam ısı salınımı, tutuşma süresi ve duman üretim hızı gibi temel parametreleri hassas bir şekilde ölçerek malzemenin gerçek yangınlardaki davranışını tahmin eder.
   • ​​ISO 11925-2:​​ Yanıcılık testi. Malzemenin tek bir ateşleme kaynağına maruz kaldığında yanıcılığını ve alev yayılma kabiliyetini değerlendirmek için numunenin yüzeyine doğrudan küçük bir alev uygulanır.

2. Avrupa Standartları (EN):

   • ​​EN 13501-1:​ Yapı ürünleri ve bileşenlerinin yangın performansına yönelik sınıflandırma standardı. Bu, AB'de en temel ve yaygın kullanılan sınıflandırma sistemidir. Kapsamlı bir değerlendirme matrisi oluşturmak için birden fazla ISO testini bir araya getirir. Sınıflandırmaları şunları içerir:
     • Ana sınıflar: A1, A2 (yanmaz), B, C, D, E, F (yanıcı).
     • Ek dersler:
       • Duman üretimi: s1 (düşük), s2 (orta), s3 (yüksek).
       • Alevli damlacıklar/parçacıklar: d0 (hiç yok), d1 (yavaş/sınırlı), d2 (hızlı/sürdürülebilir).
         Bir malzemenin tam Avrupa yangın derecesi, örneğin, A-s1, d0 olabilir; bu da "yanmaz malzeme, düşük duman üretimi, alev damlacıkları yok" anlamına gelir.
   • EN 13823 (Tek Yanan Ürün Testi - SBI):​​ Orta ölçekli yangın koşullarında malzemenin kapsamlı yangın performansını değerlendirmek için bir oda yangını senaryosunu simüle eder.

3. Amerikan Standartları (ASTM/UL):

   • ASTM E84 / UL 723 (Steiner Tünel Testi): Malzeme, alevin yüzeyinde yayılma hızını ve üretilen duman miktarını gözlemlemek için bir tünel fırının tepesine yerleştirilir. İki temel endeks elde edilir:
     • Alev Yayılma İndeksi (FSI): Malzemeler FSI değerlerine göre A, B ve C Sınıflarına ayrılır.
     • Duman Yoğunluk İndeksi (SDI).
   • ​​UL 94:​ Plastik malzemelerin alev geciktiriciliğine yönelik standart. Öncelikle elektrikli ekipmanlar ve diğer alanlardaki plastik bileşenler için kullanılır. V-0, en yüksek alev geciktirici sınıfıdır.
   • ​​ASTM E662:​ Duman yoğunluğu testi. Belirli bir kapalı alanda malzeme yanması sonucu oluşan dumanın yoğunluğunu ölçer.

4. Çin Standartları (GB):

   • ​​GB 8624-2012:​ Çin'in yapı malzemeleri ve ürünlerinin yanma performansının sınıflandırılması için temel standardıdır. Sınıflandırma sistemi, Avrupa EN 13501-1 standardına benzer, ancak bazı farklılıklar içerir. Şu şekilde sınıflandırılır:
     • Sınıf A (yanıcı olmayan maddeler): A1 ve A2 olarak alt gruplara ayrılır.
     • B1 Sınıfı (alev geciktirici malzemeler).
     • Sınıf B2 (yanıcı maddeler).
     • Sınıf B3 (yanıcı maddeler).
   • ​​GB/T 2408-2008:​ UL 94'e benzer şekilde plastiklerin yanma performansını test eden bir test yöntemi standardıdır.

Modern yangın önleme standartları giderek daha kapsamlı hale geliyor. Bu standartlar, malzemelerin yanıcı olup olmadığını değerlendirmenin yanı sıra, duman toksisitesi ve yanan damlacıklar gibi ikincil tehlikelere de özellikle dikkat ediyor. Değerlendirme sistemi daha bilimsel ve kapsamlı olduğundan, yangınların neden olduğu büyük can kayıplarını ve maddi kayıpları daha iyi önlemeye yardımcı oluyor.